Những tình huống ‘dở khóc, dở cười’ khi họa sĩ vẽ ‘nu de’

Không giống những người mẫu diễn thời trang hay người mẫu ngồi vẽ tranh, những cô gái tham gia làm mẫu vẽ trên cơ thể có một nguyên tắc bắt buộc là phải nude hoàn toàn hoặc một phần để họa sĩ vẽ tác phẩm trực tiếp lên người. Tuy nhiên, việc “cởi” này không phải là dễ, vì thế có người cho rằng, làm người mẫu nude phải có “cái đầu thật lạnh”, để khỏi bị ảnh hưởng bởi “lời ra tiếng vào” của người xung quanh.

Nghệ thuật body panting mới vào Việt Nam được 5 năm và để tiếp cận môn nghệ thuật này, các họa sĩ đã mất nhiều công  học tập và vận dụng. Cái khó nhất là tìm một người mẫu chấp nhận từ 6 – 8 tiếng đồng hồ ngồi im để họa sĩ vẽ lên cơ thể mình. Tuấn Nam, một họa sĩ (ở quận Cầu Giấy, Hà Nội) cho biết: “Những cô gái trẻ đồng ý đi làm người mẫu nu de cho họa sĩ thường là những người có công việc liên quan đến nghệ thuật như người mẫu sàn diễn, người mẫu ảnh. Vì, những người này dễ tiếp cận cái mới và đồng cảm với họa sĩ hơn. Họ đồng ý “cởi”, tức là họ đã có “tư tưởng thoáng”, phân biệt được đâu là dung tục, đâu là nghệ thuật…”.

Tuấn Nam kể, thông qua trang cá nhân của mình trên Facebook anh biết một cô người mẫu ảnh tên L.D. chủ động liên lạc để “xin” làm người mẫu body panting. Nhiều người nghĩ rằng, để tìm một mẫu body, các họa sĩ đã phải tốn nhiều calo để thuyết phục, nhưng hầu hết đó là sự chủ động từ những người mẫu. Bởi, chính người mẫu thấy việc vẽ nude trên cơ thể là thú vị, là một môn nghệ thuật thực sự thì cả họa sĩ và người mẫu làm việc mới có sự thoải mái, tự nguyện, lúc ấy sẽ tìm ra điểm chung để thăng hoa trong nghệ thuật.

Tại triển lãm “Lộ” diễn ra vào trung tuần tháng 7/2013 ở Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, họa sĩ Hắc Long bộc bạch: “Nguyên mẫu trong những bức tranh “nude” của tôi là… vợ. Đồng cảm với niềm đam mê nghệ thuật của chồng, bà xã tôi đã đồng ý làm người mẫu cho chồng vẽ. Dưới góc nhìn nghệ thuật, đó là những bức tranh toát lên vẻ đẹp hình thể của người phụ nữ”. Họa sĩ Hắc Long tâm sự: “Giữa dung tục và nghệ thuật có một ranh giới, chỉ cần thấu hiểu và nhìn mọi thứ dưới ánh mắt nghệ thuật thì nó sẽ nhẹ nhàng hơn. Người mẫu chấp nhận ngồi vẽ nu de và body panting là một cuộc “cách tân” về tư tưởng. Nhiều lúc, người mẫu lại là người trấn an chúng tôi, bởi khi chấp nhận hy sinh vì nghệ thuật thì họ là người có bản lĩnh…”. Tôi hỏi, liệu có phải, vì vợ anh ghen, sợ mất chồng nên làm người mẫu nu de cho chồng đỡ bị “hớp” hồn từ thân thể người mẫu không? Hắc Long cười mà rằng: “Đã chấp nhận lấy hoạ sĩ, lại vẽ nu de thì ghen để chết à! Vợ tôi yêu và đồng điệu với tôi về nghệ thuật nu de nên tự nguyện làm mẫu cho tôi vẽ đấy.”

Theo hoạ sĩ Hắc Long, họa sĩ bị… đánh ghen khi đang vẽ trên cơ thể người mẫu là chuyện thường. Tuấn Nam đang vẽ trên cơ thể người mẫu K. B., một cậu thanh niên hùng hổ bước vào, mặt mày bặm trợn, yêu cầu không được vẽ lên người mẫu nữa. Lúc đó, trong phòng có cả ê – kíp của Tuấn Nam đang chuẩn bị cho triển làm vào ngày hôm sau. Cô người mẫu phải hủy buổi vẽ, đưa người yêu ra quán cà phê nói chuyện. Người yêu “dọa”: “Nếu cứ tiếp tục làm người mẫu body thì hai người sẽ “đường ai nấy đi…”.

Không chỉ có phái đẹp mới đi làm người mẫu body panting mà nhiều chàng trai cũng thử sức với môn nghệ thuật mới mẻ này. Họa sĩ Phương Vũ Mạnh, một trong những người đầu tiên đưa body painting về Việt Nam chia sẻ: “Việc vẽ trên cơ thể người khác hẳn so với các chất liệu, vật phẩm vô tri, vô giác khác. Thể hiện một tác phẩm body painting, người họa sĩ có thể nói chuyện với “chất liệu” vẽ của mình. Người mẫu vẽ trở thành nhân vật đầu tiên trong cộng đồng chia sẻ nỗi niềm nghệ thuật mà họa sĩ muốn nói. Họ đồng cảm, chia sẻ một cách tự nguyện, tạo ra sự hưng phấn, sáng tạo cho họa sĩ nhiều hơn trong lúc làm việc. Họa sĩ làm việc liên quan đến cảm xúc và chủ đề nên ngoài người mẫu nữ ra, chúng tôi cũng cần những người mẫu nam để thể hiện những hình tượng mạnh mẽ. Ngay từ khi biết đến loại hình body painting vào năm 1996, tôi đã vẽ trên cơ thể nude hoàn toàn của một người bạn, cũng làm trong lĩnh vực nghệ thuật. Tuy nhiên, cho đến giờ, những hình ảnh này, tôi vẫn chưa công bố trước công chúng. Tôi giữ nó làm tư liệu cho mình và đưa cho bạn bè đồng nghiệp xem, đánh giá”.

Tuy nhiên, nhiều họa sĩ cũng gặp những cảnh trớ trêu khi gặp những người mẫu nam đồng tính và bị… gạ tình. Lê Tú, một họa sĩ tự do trên phố Lò Sũ, Hà Nội phân trần: “Cách đây 3 tháng, một người mẫu nam đến xin làm mẫu body panting trong triển lãm “Không giới hạn” của tôi. Thấy số đo hình thể hợp với hình tượng tác phẩm nên tôi đồng ý. Để bắt đầu vẽ, tôi yêu cầu người mẫu nude 100% như thỏa thuận, nhưng từ khi bỏ quần áo ra, cậu thanh niên kia nhìn tôi rất khác. Trong lúc vẽ, cậu ta ngọ nguậy liên tục rồi cố ý bước sát vào người tôi… mời gọi. Đến lúc này thì tôi “đọc vị” được cậu ấy là dân “gay”. Tôi trả tiền cậu ta như thoả thuận mà chưa hoàn thành được tác phẩm, đành nhờ anh em, bạn bè giới thiệu mẫu nam quen biết để vẽ cho kịp tiến độ triển lãm…”.

Nhiều họa sĩ cho biết, đã tìm được mẫu body panting nhưng không dám đưa về phòng vẽ ở nhà mà phải thuê phòng vẽ ở ngoài để vợ con khỏi… sốc. Lê Tú cho hay, “tôi bị vợ giận cả tháng vì dám cả gan… vẽ người mẫu nude trong nhà. Nếu vẽ trong nhà, tôi phải khóa trái cửa lại vì sợ con nghịch ngợm chạy sang phòng, thấy bố đang ngồi vẽ một cô gái… không mặc gì thì không biết giải thích ra sao. Nhiều lúc, khóa cửa lại thì sợ bị vợ… nghi ngờ. Cũng nhờ có người mẫu nude mà có họa sĩ đã tìm được vợ, tuy nhiên sau khi lấy nhau, nhiều người mẫu body panting đã chuyển nghề hoặc quay lại sàn diễn, thỉnh thoảng về nhà làm mẫu body cho chồng, chứ không ra bên ngoài làm mẫu nude cho… người lạ”.

Theo Mai Anh, một người mẫu body thì nhiều người hiện nay vẫn có cái nhìn sai lệch với nghề người mẫu body panting nên người mẫu vẫn còn rất e dè. Một số bạn của cô cho biết, họ thoải mái khi trong phòng vẽ chỉ có họa sĩ, bởi nếu người thứ 3 nhìn thấy, sẽ lại nghĩ khác luôn. Khi người mẫu và họa sĩ chưa vẽ xong tác phẩm, có người lạ vào xem, bức ảnh chụp đã được tung lên mạng… Vì thế, người mẫu thường yêu cầu họa sĩ là không cho người ngoài vào khi đang vẽ”.

Ông Phạm Ngọc Hải – Trưởng phòng Đào tạo, đại học Mỹ thuật Việt Nam cho biết: “Nghề mẫu body panting là một loại hình lao động đặc biệt. Những người như họ không thể thiếu đối với các trường mỹ thuật và các tác phẩm nghệ thuật. Nghề của họ cũng như bao nghề chân chính khác, nên xã hội cần tôn trọng họ. Tại trường đại học Mỹ thuật Việt Nam, sinh viên chỉ cần có biểu hiện phi văn hóa với người mẫu nude, lập tức sẽ bị nhà trường kỷ luật thích đáng. Thế nhưng, mỗi khi có một tác phẩm nghệ thuật nào đoạt giải cao trong các cuộc thi hay được đánh giá cao trong các triển lãm, người ta thường hay nhắc đến tên tác giả hoặc tác phẩm chứ ít khi quan tâm đến mẫu vẽ. Đối với những bức tranh về thể loại nu de thì lại càng khó biết hơn, bởi vì cho đến bây giờ, nghề mẫu nude vẫn được coi là “nghề bí mật”.